DOĞAÇLAMA

Geçen gün şehir hatları vapurundayım. Etrafta kıvranan tipler türedi bir anda. Eyvah dedim, çay mı dokundu, simit mi? Ne kaçtıysa içlerine fena kıvranıyorlar. Ne oluyor hemşerim, hayırdır, dedim. 

Dedi: Doğaçlama.

Dedim: La saçmalama…

Eskiden buna -yani bugün doğaçlama denen şeye- “tuluat” derlerdi. Orta oyunu ile son iki yüz yılda dünyamıza sokulan tiyatro birleşimi nevzuhur bir şey. Yazısı çizisi olmayan, kafana göre takıl sahne performansı. 

Neyse ki çok devam etmemiş. Zira akla geleni ustaca ortaya koymak çok da kolay olmamakla beraber, tersine, saçmalamalar artmış. Garip ve tuhaf hareketler, bayağı ve seviye kaybeden sözler kendisini göstermeye başlamış. Hele tuluatın olmazsa olmazı kantonlar… Kültürsüz, zayıf karakterli, basit ve kaba sözlerle seyirci karşısına çıkan oyuncu ve kantocular, devrin ileri gelenlerinden birinin himayesine sığınıp, onların keyfi için oynamışlar; ancak gençlere de kötü örnek olmuşlar. 

Hem muhataplar rahatsız olmuş hem de bu işin erbabı olduğu söylenen meşhurlar bu işe çok bulaşmak istememiş… Tuluat da doğmadan sönmüş, (heva ve heves tarafına baktığı cihetle) iyi de olmuş…

İyi de ne diye boca edilmiş gündemimize.

Efendim, her zamanki hikâye: Batılılaşmak.

Süreçte bizden olmayan öğelerle dolu, kalb ve aklımıza hitap etmeyen, duygularımızı yansıtmayan nice şeyler girdi batı dünyasından dünyalarımıza. Özellikle batılılaşma sevdasının hız kazandığı ilk zamanlar. Şimdilerde batısı doğusu kalmayan bir sanal sarhoşluk yaşıyoruz maalesef. Allah encamımızı hayreylesin… 

Bizi ve neslimizi bütün saçmalıklardan muhafaza eylesin…

Şimdi de bir festival kapsamında sözüm ona sanat icra ettiğini söyleyen insanlar garip hareketlerle ortalıkta dolaştırılıyor. 

Bilim ve sanat adı altında dayatılan o kadar çok garip ve tuhaf şeye muhatap olduk ki… Değerlerimizi ayaklar altına alan, asla kabul etmeyeceğimiz, günah taşıyıcı nice saçmalık sanat adı altında konuldu önümüze. “Bu ne?” diyecek olsanız, sanat düşmanı ilan ediliverdiniz. “Ben böyle sanatın içine…” diyecek oldunuz, aman ya Rabbi, linçin bini bir para.

Yavuz hırsızın sopasını yiye yiye evimizden olacak hale geldik. Dayat babam dayat. Üç beş tane çok bilmiş çıksın, böyle, desin; itirazsız herkes kabul etsin. Kriter sende olsun, kıstasları sen belirle, iyisini sen söyle, biz de kabul edelim. Oh ne ala! Peki, ne uğruna? Hem de inandığımız her şeyin tersine bile olsa…

Hasbünallah…

Yahu suç hep hırsızın mı? Ev sahibinin hiç mi suçu yok?

Elbette var. Gelene eyvallah, gidene eyvallah. Performans sanatçısı gelir, eyvallah. Bilmem ne sanatçısı sahne alır, eyvallah. Bilmem ne heykeli dikilir, eyvallah.

Nerede kaldı bizim, bizim kimseye eyvallahımız yok’umuz!

Doğaçlama kardeşim…

Lan oğlum git, saçmalama!

“Bizim” dediğimiz nice sanat dalları var… Bunları ortaya koymak, olabildiğince kabil insanı yetiştirmek dururken, etrafta dolaşan saçmalıklar -en azından- canımızı sıkıyor…

Madem yazdıklarımız yaşadıklarımız, bugün de bunlar var; yazdık…

Tuluatın sahne bulduğu dönemlerde yayınlanan Tuluat isimli eserde geçen ve kalbe gelen doğru manalar çerçevesinde olana ve bize ışık tutan şu cümlelere kulak verelim şimdi de…

“Fıtrat-ı insan bir mezraa (tarla) hükmündedir ki, secayâ-yı hasene (iyi huylar) temâyülât-ı şerriye (kötü meyiller) ile beraber, taneler gibi dest-i kaderle içinde ekilmiştir. Bu taneler neşvünemâ bulmak (büyümek) için bir suya muhtaçtır. Hevâdan (arzu, istek, heves) gelse, şer (kötülük) taneleri neşvünemâ bulur: Şimdiki şu medeniyet-i habisenin (alçak medeniyetin) heyet-i içtimaiyeye (topluma) verdiği tesir gibi… 

Fıtraten, çendan (gerçi) hayır ciheti galiptir; fakat sümbüllenmiş, semere vermiş on çekirdek, yüz değil, bin kurumuş çekirdeğe galebe eder. İşte şunun çaresi, o bab-ı fitneyi (fitne kapısını) kapatmakla suyu hûdâ (hak ve hakikat) tarafından vermek lâzımdır.”